Wolność najpierw boli. Dopiero później leczy

                                                                    

                

Ania Prokop studiuje seksuologia kliniczna, Uniwersytet SWPS

 cyt.

Jak społeczeństwo wybiera — oczami psychoterapeutki

To nie jest post polityczny.

To nie jest analiza wyników wyborów.

To zapis mechanizmów, które widzę codziennie — w terapii, w rozmowach, w ciele ludzi.

To portret społeczeństwa zbudowanego na braku bezpieczeństwa.

Społeczeństwa, które – jak wiele moich pacjentów – pragnie stabilizacji, ale zna tylko chaos.

⸻

1. Większość z nas dorastała w rodzinach, które nie dawały oparcia

Domy pełne krzyku albo milczenia.

Albo jedno i drugie.

Miłość pomieszana z kontrolą, obowiązek z lękiem.

Rodzice niedojrzali emocjonalnie. Albo nieobecni. Albo zbyt obecni.

To nie tylko tło.

To fundament.

Z takich domów wychodzą dorośli, którzy:

– nie wiedzą, czego chcą,

– nie wierzą, że zasługują,

– nie ufają ani sobie, ani innym.

To właśnie profil DDA/DDD.

I takich osób w Polsce są miliony.

⸻

2. Mechanizm: im większy lęk, tym silniejsza potrzeba porządku z zewnątrz

To nie lenistwo.

To nie naiwność.

To strategia przetrwania.

Człowiek, który przez całe życie żył w napięciu, nie ufa wolności.

Ona jest zbyt nieprzewidywalna.

Zbyt miękka.

Zbyt podobna do ciszy przed kolejną burzą.

Jeśli historia Polski to głównie wojny, zabory, bieda i zagrożenie –

to tak, jak w rodzinie, gdzie jedyne znane uczucie to lęk.

Wtedy spokój staje się nie do zniesienia.

A człowiek – zamiast go utrzymać – sam prowokuje kolejny chaos.

Bo to chaos jest znany.

A znane = bezpieczne.

⸻

3. Społeczna wersja syndromu sztokholmskiego

Wielu ludzi wybiera tych, którzy ich ranią, bo…

ci ludzie przypominają dom.

To nie metafora.

To realny mechanizm znany z terapii:

„Boję się go, ale wiem, czego się spodziewać.”

„Krzyczy, ale przynajmniej mówi.”

„Jest twardy, a ja nie chcę być sam.”

Syndrom sztokholmski w skali społecznej:

wiązanie się z figurą oprawcy, bo daje złudzenie bezpieczeństwa.

Nie daje ulgi — ale zabiera lęk przed samotnością.

⸻

4. Konserwatyzm jako odpowiedź na lęk egzystencjalny

Erich Fromm pisał o tym w „Ucieczce od wolności”:

Człowiek, który nie czuje gruntu pod nogami, nie chce wolności.

Chce kogoś, kto mu powie, co robić.

Konserwatyzm w społeczeństwach potraumatyzowanych nie wynika z wartości —

tylko z lęku.

Lęku przed zmianą.

Przed odmiennością.

Przed niepewnością.

Dlatego hasła o „tradycji”, „normalności” i „porządku” nie są tylko ideologią.

Są środkiem na niepokój.

Takim samym jak rytuały u dzieci z lękiem separacyjnym.

⸻

5. Dziedziczenie lęku. Dziedziczenie nieufności

To, co przekazujemy sobie jako społeczeństwo, to nie tylko przepisy i tradycje.

To także:

– przekonanie, że świat jest niebezpieczny,

– że nikt nie pomoże,

– że jak się wychylisz, to oberwiesz.

W rodzinach, gdzie wszystko było na krawędzi –

dzieci uczą się, że jedyny sposób na przetrwanie to podejrzliwość i sztywność.

Społeczeństwo z taką pamięcią komórkową wybiera ostrożnie.

Nie ufa miękkości.

Nie ufa dialogowi.

Nie ufa ludziom, którzy chcą współpracy —

bo współpraca oznacza konieczność zaufania.

A zaufanie to luksus.

⸻

6. Bici biją. Ofiary, które nigdy nie zaznały ulgi, często stają się sprawcami

To nie przypadek, że tak wiele agresji wylewa się dziś z ust tych, którzy mówią o miłości do kraju.

Miłość bez umiejętności przeżywania emocji często staje się przemocowa.

Jeśli nikt mnie nie wysłuchał — ja też nie słucham.

Jeśli nikt mnie nie ochronił — sam atakuję.

Jeśli nie miałam prawa do łez — nie dam go innym.

To nie cynizm.

To strategia obronna.

Zbudowana w dzieciństwie.

Utrwalona przez pokolenia.

⸻

7. Społeczeństwo, które nie zna sprawczości, szuka kogoś, kto powie, co robić

To nie brak inteligencji.

To brak doświadczenia w decydowaniu.

Kiedy całe dzieciństwo słyszysz:

„Nie dyskutuj.”

„Nie wydziwiaj.”

„Tak ma być, koniec.”

— to w dorosłości nie czujesz, że masz prawo do wyboru.

Masz prawo do posłuszeństwa.

Dlatego autorytarni liderzy są jak balsam:

Zabierają ciężar odpowiedzialności.

Dają prosty przekaz.

I mówią głośno, pewnie, bez wątpliwości.

⸻

I co z tego?

To nie tekst o polityce.

To tekst o nas.

O naszej historii zapisanej w nerwach.

O naszych rodzinach i dzieciństwach, które nadal głosują — chociaż nikt ich o to nie prosił.

⸻

Ale to nie jest wyrok.

Bo można się obudzić.

Można zauważyć, że to, co znajome, nie jest tym, co dobre.

Można wybrać coś innego – nawet jeśli początkowo będzie bolało.

Wolność najpierw boli.

Dopiero później leczy.

⸻

Nie musisz powtarzać historii.

Nie musisz wybierać przemocy tylko dlatego, że ją znasz.

Nie musisz słuchać tych, którzy krzyczą najgłośniej.

Bo możesz żyć inaczej.

I wielu już to robi